Om dat uit te leggen moeten we kort uitleggen wat er bij een PCR-test gebeurt. Nadat er met een wattenstaafje materiaal (een monster) is afgenomen, gaat dit monster naar het laboratorium. In het lab wordt met behulp van moleculaire technieken onderzocht of er genetisch materiaal van het SARS-CoV-2 virus in het monster te vinden is.

Het genetisch materiaal (voor SARS-CoV-2 is dat RNA) wordt geïsoleerd uit het monster. Daarna wordt een specifiek stukje van het genetisch materiaal van SARS-CoV-2 vermeerderd (gekopieerd) met de zogenoemde polymerase kettingreactie, voor de meeste mensen inmiddels bekend als PCR (Polymerase Chain Reaction). Dit stukje genetisch materiaal is specifiek voor SARS-CoV-2. De test kan dus geen positief resultaat geven bij andere virussen, zoals bijvoorbeeld een griep- of verkoudheidsvirus. De PCR is een zeer gevoelige techniek en is in staat genetisch materiaal van slechts enkele virusdeeltjes aan te tonen.

Het kopiëren van het genetisch materiaal gebeurt in ‘cycli’. Tijdens elke cyclus wordt het genetisch materiaal verdubbeld, totdat het wordt gedetecteerd door het PCR-apparaat.

Figuur 1: schematische voorstelling van de eerste 3 cycli van een PCR, in deze figuur op DNA, maar dit kan ook met RNA. Het genetisch materiaal van SARS-CoV-2 bestaat uit RNA.

De Ct/Cp-waarde (Ct staat voor ‘Cycle-treshold’, dus cyclus-drempel/; Cp staat voor crossing point) is het aantal cycli dat nodig is om het eerste signaal van het virus te kunnen aantonen boven een vastgestelde detectiegrens.

Wat betekent een lage of een hoge Ct/Cp-waarde?

Een lage waarde betekent dat er weinig cycli nodig waren om het virus aan te tonen. Er zaten dan veel virusdeeltjes in het monster. Dit betekent overigens niet dat de patiënt hiervan heel ziek hoeft te zijn, of heel besmettelijk. Niet iedere patiënt wordt even ziek van het virus of verspreidt het even gemakkelijk.

Bij een hoge Ct/Cp-waarde waren er weinig virusdeeltjes in het oorspronkelijke monster aanwezig, waardoor er veel cycli nodig waren om het virus aan te tonen.

Hoge Ct/Cp-waarden worden gezien op het einde van een infectie, maar kunnen ook heel vroeg na besmetting gezien worden (b.v. bij testen voordat symptomen optreden). Ook de kwaliteit van de monsterafname (minder diep in de neus/keel) of het type materiaal (b.v. speeksel i.p.v. uitstrijk) kunnen hoge Cp/Ct-waarden opleveren. De interpretatie van een Ct/Cp-waarden moet dus steeds gebeuren in relatie met de gegevens in de kliniek en de reden waarom de test is afgenomen.

Figuur 2 (bron: Marc J.M. Bonten. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2020;164:C4670). De blauwe curve is – sterk versimpeld – de hoeveelheid virus in de keel vanaf het moment van besmetting. Zwak positieve testuitslagen kunnen optreden ten tijde van de rode lijnen en kunnen passen bij: (1) een heel vroege infectie waarbij de virusconcentratie (‘viral load’) nog toe zal nemen; (2) een net doorgemaakte infectie waarbij de virusconcentratie weer afneemt; of (3) een eerder doorgemaakte infectie waarbij rest-RNA wordt aangetoond.

Bij Izore wordt er vanuit gegaan dat bij een Cp-waarde ≥ 32 sprake is van een zwak-positief resultaat. De virale load zit boven de p90* voor Izore en kan afhankelijk van de eerste ziektedag passen bij een vroege infectie, waarbij de besmettelijkheid nog toe zal nemen, of het laatste deel van een infectie, waarbij de kans op besmettelijkheid klein is.

*  zie “FMS LEIDRAAD Niet meer besmettelijk na COVID19-infectie – Versie 07 - 22 maart 2021”

Om de hoge testaanvraag aan te kunnen doen Certe en Izore momenteel alleen nog COVID-19 PCR-diagnostiek voor patiënten en zorgmedewerkers. 

Door de GGD-en Groningen, Friesland en Drenthe zijn speciale teststraten ingericht. Via het landelijke telefoonnummer 0800-1202 kan een afspraak worden gemaakt voor een test. Zie verder op de website van het RIVM.

Aanvraag en afname van PCR SARS-CoV-2

Voor de COVID-19 diagnostiek is een combinatie-uitstrijk van de keel en nasopharynx het beste. Dit kan gebeuren met één en dezelfde swab.

M.i.v. 20 oktober is Izore overgegaan op nieuwe afnamesets met een losse swab en een rood verzendmedium (alleen geschikt voor COVID- 19 en respiratoire virussen). U kunt de oude verzendmaterialen opmaken.

Voor een instructie van de afname van een gecombineerde keel- en nasofarynxuitstrijk: zie het Vademecum.

Voor een aanvraag vanuit de eerste lijn moet het eerstelijns aanvraagformulier gebruikt worden. Klinische gegevens moeten worden ingevuld en in het opmerkingenveld rechts onderin: PCR COVID-19.

De voorraden van de nasofarynxswabs blijven beperkt, daarom heeft Izore ervoor gekozen om geen grote aantallen swabs aan huisartsen te leveren, maar die centraal bij Izore op voorraad te houden en in kleinere aantallen uit te leveren. Zo kan Izore de swabs leveren waar ze op dat moment nodig zijn en is de kans dat iemand mis grijpt zo klein mogelijk. Per huisarts kunnen er eenmalig vijf swabs via onze website besteld worden (met een maximum van 15). Daarna kunnen er maximaal twee swabs per huisarts per dag besteld worden, afhankelijk van uw gebruik.  

Uitslagen

De meeste uitslagen zijn binnen 36 uur bekend. Deze worden direct nadat ze geautoriseerd zijn door de arts-microbioloog via de gebruikelijke wijze verstuurd. Is het langer dan 48 uur geleden dat het materiaal bij Izore is aangekomen en er is nog geen uitslag, dan kunt u bellen met Izore (058-2939495). De dienstdoende arts-microbioloog is uitsluitend bereikbaar voor intercollegiaal overleg en niet voor het opvragen van uitslagen.

Vergoeding van de COVID-19 PCR

Deze diagnostiek wordt als volgt gefinancierd:

1. Patiënten in het ziekenhuis: eigen zorgverzekering.
2. Patiënten met Wlz-indicatie (verpleeghuis, zorginstelling): Wlz instellingsbudget.
3. Ziekenhuispersoneel: personeelsbudget ziekenhuis.
4. Overige personen en patiënten: OGZ* budget (via lokale GGD).

* Openbare Gezondheidsbudget

In antistoftesten wordt niet de infectie zelf maar de afweerreactie van het lichaam op de infectie aangetoond. Hiermee kan aangetoond worden of iemand in de afgelopen periode COVID-19 doorgemaakt heeft.

Indicaties voor het aanvragen van de antistofbepalingen zijn:

• Personen bij wie belangrijk is om de antistofstatus te kennen, die eerder nog niet positief zijn getest, maar wel verdacht zijn van een doorgemaakte infectie of in contact zijn geweest met een COVID-19 patiënt OF
• Personen met een blijvende verdenking op COVID-19 bij wie de PCR test negatief is EN bij wie de klachten >2 weken geleden zijn begonnen.

Wat zegt de uitslag van deze test?
Het aantonen van antistoffen bij de patiënt betekent niet dat deze immuun is tegen SARS-CoV-2. Het is nog onbekend in hoeverre mensen na een eerste infectie beschermd zijn tegen het virus.

Indien men niet of slechts beperkt ziek is (geweest) bij een infectie met SARS-CoV-2 kan het zijn dat in de serologische test geen antistoffen worden gevonden. Een negatieve uitslag van serologie sluit in die gevallen niet uit dat er toch sprake was van SARS-CoV-2 besmetting.

Aanvraag en afname

Met ingang van 25 mei kan Izore SARS-CoV-2-serologie bij Certe/Izore uitvoeren. Hiervoor is dezelfde test in gebruik genomen als Sanquin en het COVID-referentielaboratorium in het Erasmus MC.

Voor het aanvragen van SARS-CoV-2-serologie kan het eerstelijns aanvraagformulier worden gebruikt met daarbij in het opmerkingenveld rechts onderin aangegeven: SEROLOGIE COVID-19.

Voor een zinnige interpretatie van serologische test zijn goede klinische gegevens van essentieel belang. De eerste ziektedag, symptomen en duur en ernst van het ziektebeeld moeten op het aanvraagformulier worden vermeld.

Vergoeding van de COVID-19 serologie

Deze diagnostiek komt ten koste van de zorgverzekering en het eigen risico.

De pandemie van SARS-CoV-2 stelt ons voor bijzondere uitdagingen. 
Met name aanbod en doorlooptijd van testen zijn daarbij 
een voortdurende uitdaging. 
Nieuw op de markt zijn antigeentesten.

Lees verder...